-
-
- Kategorie artykułów:
-
Napisz więc to, co widziałeś, i to, co jest, i to, co potem musi się stać.
To jest stara wersja strony!
To dopiero zalążek artykułu.
Imperium Osmańskie, Republika Turecka, Imperium Tureckie, Turcja- państwo położone na Półwyspie Bałkańskim, w Azji Mniejszej i Kaukazie, powstałe w IVE 20 (2014) r. Leży nad Morzem Śródziemnym od zachodu i południa, Morzem Czarnym od północy oraz Morzem Kaspijskim od wschodu. Graniczy z Unią Europejską, Rosją, Republiką Perską i Arabią.
Państwo oficjalnie nazywa się Republiką Turecką, lecz w powszechnym użyciu nazywane jest Turcją lub Imperium Tureckim. Z racji skojarzeń z dawnym państwem osmańskim za granicą często mówi się o Imperium Osmańskim, lecz obecne imperium nie ma nic wspólnego z dynastią Osmanów.
Imperium jest republiką. Na czele państwa stoi premier, zarządzający pracami rządu i reprezentujący państwo. Co 5 lat organizowane są wybory powszechne, podczas którego wybiera się 500 parlamentarzystów. Parlament wybiera spośród siebie ministrów i premiera. Wszyscy obywatele posiadają czynne i bierne prawa wyborcze. Państwo ma charakter laicki.
Imperium podzielone jest na 186 prowincji (tur. il; l. mn. iller). Każda prowincja dzieli się na podprowincje (tur. ilçe; l. mn. ilçeler). Prowincje mają zazwyczaj nazwę miasta, które jest jego stolicą, wyjątek stanowią: Hatay (stolica Antiochia Syryjska), Kocaeli (stolica Izmit) i Sakarya (stolica Adapazarı), dawniej także İçel (obecnie nazywany tak jak stolica Mersin).
Turcja leży na Półwyspie Bałkańskim, Azji Mniejszej i Kaukazie. Większość kraju ma charakter górzysto-wyżynny, poza równinami w Serbii (Wojwodina) i Bułgarii. Klimat śródziemnomorski na południu, górski w głębi kraju i wschodzie, umiarkowany na południu.
Całe imperium liczy sobie ok. 124,5 mln obywateli, z czego jedynie ok. 40% (55 mln) stanowią etniczni turcy, reszta to Kurdowie (ok. 8%), Bułgarzy, Serbowie, Bośniacy, Grecy, Ormianie, Azerowie i inni.
Turcja jest jednym z 6 całkowicie samowystarczalnych pod względem żywnościowym krajów świata. Rolnictwo wytwarza ok. 10% produktu krajowego brutto Turcji. Zatrudnienie w tym sektorze znajduje około 1/3 siły roboczej. W Turcji istnieje ponad 5 milionów gospodarstw rolnych. Jedynie 6% z nich ma powierzchnię większą od 20 ha. Turcja jest jednym z pięciu największych producentów: bawełny, soczewicy, cebuli, buraków cukrowych, tytoniu, pomidorów, arbuzów, jabłek, winogron, orzeszków pistacjowych, orzechów włoskich, oliwek oraz owczego mleka. Jest zarazem największym na świecie wytwórcą orzechów laskowych, moreli i fig.
Turcja posiada znaczne zasoby surowców mineralnych, zwłaszcza rud metali. Wydobycie rud żelaza (Divriği we wschodniej Anatolii), chromu (Seydişehir na południu kraju – Turcja należy do głównych światowych producentów chromu), boksytów, rud miedzi (Murgul), cynku i ołowiu. Z surowców energetycznych eksploatuje się węgiel brunatny (zachodnia Anatolia), węgiel kamienny (zagłębie Ereğli-Zonguldak) i ropę naftową w pobliżu granicy z Syrią (główny ośrodek Batman). Z surowców chemicznych wydobywa się: fosforyty, sól kamienną i siarkę. 39% energii elektrycznej dostarczają elektrownie wodne (największe Keban i Atatürk – zbudowane w 1992 na Eufracie), 61% węglowe i naftowe. Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca – 1296 kWh (2000). Do najstarszych i najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu przetwórczego należą: przemysł spożywczy (cukrowniczy, mleczarski, tytoniowy) oraz włókienniczy i odzieżowy, wykorzystujące surowce krajowe. Od lat 60. rozwój hutnictwa żelaza (głównie ośrodki: Karabük, Ereğli), miedzi (Ergani, Stambuł) oraz aluminium, przemysłu maszynowego i zbrojeniowego, środków transportu (montownie samochodów, ciągników, budowa statków), sprzętu gospodarstwa domowego, chemicznych (m.in. produkcja nawozów sztucznych), cementowego i rafineryjnego (w portach dowozowych ropy naftowej: İzmit oraz w Batman). Powszechnie rozwinięte rzemiosło: dywany, biżuteria, wyroby metalowe, ceramika, wyroby skórzane. Największa koncentracja zakładów przemysłowych w regionie północno-zachodnim: Stambuł – Ereğli – Izmir, ponadto w rejonie Ankary i na południowo-wschodniej: Adana – Gaziantep–Antakya, a także wokół Sofii, Belgradu i Sarajewa.
W Azerbejdżanie wydobywa się ropę naftową (Baku).