====== Ałtaj (pasmo) ======
**Ałtaj** – system górski w Azji Środkowej, na terytorium [[Republika syberyjska|Syberii]], [[kazachstan|Kazachstanu]], [[chiny polnocne|Chin]] i [[Mongolia|Mongolii]]. Rozciąga się na długości ponad 12,5 [[mlm|mlm]] (2000 km) od równin pustyni Gobi ku północnemu zachodowi, rozszerzając się w części zachodniej. Ałtaj dzieli się na trzy części:

  * Ałtaj właściwy – część północno-zachodnia rozczłonkowana na nieregularne pasma o układzie palczastym (Ałtaj Południowy, Góry Kałbińskie, Góry Katuńskie, Ülby, Sajlugiem, Góry Czujskie, Góry Kurajskie, Iołgo i inne) poprzedzielane wyżynami (m.in. Step Czujski) i dolinami rzek. Wznosi się średnio na wysokość 3,5–4 tys. m n.p.m. Najwyższy szczyt, Biełucha, osiąga wysokość 4506 m n.p.m.
  * [[altaj trzeci swiat|Ałtaj Mongolski]] – część środkowa, złożona z równoległych pasm, obniżających się ku południowemu wschodowi i przechodzących w słabo rozczłonkowany i na ogół niski Ałtaj Gobijski. Wznosi się średnio na wysokość 2–4 tys. m n.p.m. Najwyższy szczyt, Chujten, osiąga wysokość 4374 m n.p.m.
  * Ałtaj Gobijski – część wschodnia. Najwyższe partie posiadają rzeźbę alpejską, w niższym przeważają niewysokie, płaskie grzbiety o stromych stokach, pociętych wąwozami. Najwyższy szczyt, Ich Bogd uul, osiąga wysokość 3957 m n.p.m.

Ałtaj zbudowany jest głównie ze skał paleozicznych – łupków chlorytowych, wapieni, piaskowców, a także granitów i granodiorytów. Wszystkie te skały są silnie zdyslokowane w wyniku ruchów górotworczych kaledońskich i hercyńskich. W następnych okresach dzięki procesom denudacyjnym powierzchnia została silnie zrównana. Odmłodzenie rzeźby nastąpiło dzięki wypiętrzeniu blokowemu w orogenezie alpejskiej oraz zlodowaceniu i silnej erozji.

Klimat dość surowy, górski i wysokogórski; mroźne zimy i krótkie, chłodne lata. Część wysokogórska (powyżej 1700–2400 m n.p.m.) pokryta łąkami i górską tundrą, niżej występują bogate lasy (około 70% powierzchni Ałtaju), które przechodzą w stepy, a na wschodzie w półpustynie. W najwyższych partiach pojawiają się liczne lodowce (ok. 800). W górach występuje ponad 3000 jezior (głównie pochodzenia glacjalnego), a także liczne rzeki (obszar źródłowy Obu i Irtysza) o znacznych zasobach energii wodnej (ok. 13 mln kW).

W Ałtaju, zwłaszcza w Ałtaju Kruszcowym, występują liczne bogactwa mineralne: rudy cynku, ołowiu, rtęci, żelaza, miedzi, złota, metali rzadkich a także węgla kamiennego.

Nazwa gór pochodzi z języka mongolskiego od słowa "altan" (złoto) i formantu zaimkowego (–taj) – Altantaj, Alttaj, Altaj: "złotodajny", "tam gdzie jest złoto"; nazwa mongolska została zapożyczona do języka chińskiego (阿尔泰山脉, Ā'ěrtài Shānmài). Rozpowszechniona jest również opinia o pochodzeniu nazwy z języków tureckich ("alatau" – "pstre góry"), gdyż szczyty gór stanowią kompozycję białych lodowców, czarnych osypisk, zielonych łąk oraz szarych skał granitowych. Dawniej panowała opinia o pochodzeniu nazwy z tureckiego ("al" – "wysoka" i "taj" – "góra"), ale współczesne badania odrzucają tę wersję.
===== Zobacz też =====
  * [[Geografia]]
  * [[Santa Shagger]]